ในยุคสมัยของการเปลี่ยนแปลง เทคโนโลยีได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของมนุษย์ โดยเฉพาะเทคโนโลยีการใช้เงินที่ปัจจุบันสามารถใช้จ่ายได้ง่าย สะดวก รวดเร็ว ไม่ว่าจะเป็นการใช้เงินสด, บัตรเดบิต, บัตรเครดิต, โมบายแบงก์กิ้ง เพื่อใช้เป็นสื่อกลางในการซื้อขายแลกเปลี่ยน แต่ความทันสมัยด้านเทคโนโลยีการเงินยังไม่หมดเพียงเท่านี้ เพราะปัจจุบันทั่วโลกได้ก้าวเข้าสู่สังคมดิจิทัลอย่างเต็มรูปแบบ โดยเฉพาะวงการการเงินที่กำลังมุ่งหน้าสู่สังคมไร้เงินสด ด้วยการสร้าง Digital Asset ใน Blockchain ให้สามารถทำธุรกรรมทางการเงินได้หลากหลาย อาทิ การใช้คริปโตเคอร์เรนซี่, โทเคน, NFT เป็นต้น

จากความเปลี่ยนแปลงรูปแบบของเงินตราในอดีตที่ผ่านมา วันนี้ Issara Life Blog จะขอนำท่านผู้อ่านมาย้อนดูวิวัฒนาการการใช้เงินในอดีตกาลไปกับแหล่งเรียนรู้ “พิพิธภัณฑ์เหรียญกษาปณานุรักษ์” แหล่งเรียนรู้วิถีแห่งเงินตรา สินล้ำค่าของแผ่นดิน ซึ่งก่อตั้งขึ้นโดยกรมธนารักษ์ สถานที่แห่งนี้ได้รวบรวมเรื่องราวของการใช้เงิน อีกทั้งยังมีการจัดแสดงเงินตราโบราณ เหรียญกษาปณ์ เหรียญที่ระลึก เงินตราต่างประเทศ และเผยแพร่ภารกิจของกรมธนารักษ์ด้านการผลิตเหรียญกษาปณ์ การอนุรักษ์เงินตราโบราณ และเป็นแหล่งเรียนรู้เฉพาะด้านเหรียญกษาปณ์และเงินตราสำหรับผู้สนใจ นักสะสม เยาวชน และประชาชนทั่วไป นอกจากนี้ที่นี่ยังเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ (Creative Space) สำหรับนักสะสมเหรียญและผู้สนใจทั่วไป ตลอดจนการจัดนิทรรศการ และกิจกรรมที่เกี่ยวกับเหรียญกษาปณ์

พร้อมกันแล้ว มาเริ่มต้นทัวร์พิพิธภัณฑ์เหรียญกษาปณานุรักษ์ กันเลยค่ะ สำหรับที่นี่เป็นพิพิธภัณฑ์ที่ สามารถเยี่ยมชมนิทรรศการได้ถึง 3 ชั้น มีการแบ่งโซนต่างๆ ตามอดีตตั้งแต่การใช้สิ่งของแทนการแลกเปลี่ยนสินค้า จนถึงเงินตราเหรียญปัจจุบัน โดยในระหว่างที่เข้าชมทางพิพิธภัณฑ์ จะมีเจ้าหน้าที่นำชมและบรรยายเพื่อให้ผู้เข้าชมได้รับความรู้และความเข้าใจถึงวิวัฒนาการของเหรียญสมัยต่างๆ ที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนสิ่งของ โดยใช้เวลาในการชมประมาณ 90 นาที

มาเริ่มต้นที่ ชั้น 1 นิทรรศการถาวร โซนนี้ประกอบด้วย

ห้องปฐมบทแห่งเงินตรา มีจัดแสดงเรื่องราวความเป็นมาของเงินตรา จุดเริ่มต้นการนำสิ่งของมาแลกเปลี่ยนกันตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ก่อนแปรเปลี่ยนสู่การใช้สื่อกลาง และปรับวัสดุของสื่อกลางเป็นโลหะ โดยเรื่องราวทั้งหมดถูกถ่ายทอดผ่านแอนิเมชั่น 4 มิติที่ฉายบนผนังถ้ำ ด้วยมุมมอง 360 องศา

ห้องเส้นทางวิวัฒนาการเงินตรา ห้องนี้มีการจัดแสดงวิวัฒนาการของสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนตามแต่ละพื้นที่ จำลองบรรยากาศป่า ธรรมชาติ และสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน เช่น หนังสัตว์ ใบชา เกลือแท่ง และเมล็ดโกโก้

ชั้น 2 นิทรรศการถาวร โซนนี้ประกอบด้วย

ห้องนานาอาณาจักรเหรียญ ห้องนี้มีการจัดแสดงเหรียญโบราณที่มีการใช้ในชุมชนแรกเริ่มที่ปรากฏในพื้นที่ประเทศไทย มีการจัดแสดงเหรียญอาณาจักรฟูนัน ทวารวดี ลพบุรี และศรีวิชัย พร้อมจำลองบรรยากาศแต่ละสมัยผ่านการฉาย Projector และเทคโนโลยี 4D โดยจัดแสดงเหรียญจริงในบรรยากาศการจำลอง

ห้องเริ่มต้นอาณาจักรไทย มีการนำเสนอเรื่องราวการใช้เงินตราในสมัยสุโขทัย และอยุธยา โดยเล่าเรื่องราวของการใช้เงินพดด้วงในแต่ละสมัยผ่านการจำลองบรรยากาศตลาดการค้าโบราณ จัดแสดงเงินพดด้วง ตราสัญลักษณ์บนเงินพดด้วงในสมัยสุโขทัยจนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น รวมถึงเงินตราร่วมสมัยในอาณาจักรล้านนา ล้านช้าง และเงินตราทางภาคใต้

ห้องกษาปณ์รัตนโกสินทร์ จัดแสดงเงินตราที่ผลิตขึ้นตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 จนถึงรัชกาลที่ 9 นำเสนอความเฟื่องฟูทางการค้าและระบบเงินตราที่นำไปสู่ความเป็นอารยะแห่งประเทศสยาม เป็นการเปลี่ยนผ่านจากเงินพดด้วงสู่เหรียญกษาปณ์ที่แสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของนวัตกรรมการผลิตเหรียญของไทยจากอดีตจนถึงปัจจุบัน

ห้องเหรียญนานาชาติ จัดแสดงเหรียญกษาปณ์หมุนเวียน เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก และเหรียญที่ระลึกประเทศต่างๆ ทั่วโลก ในรูปแบบที่สวยงามและเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ การบอกเล่าเรื่องราวของเหรียญผ่านสัญลักษณ์ของประเทศนั้น ๆ และเหตุการณ์สำคัญ

ในส่วนของ ชั้น 3 นิทรรศการถาวร โซนนี้ประกอบด้วย

ห้องวัฒนากษาปณ์ไทย จัดแสดงเหรียญที่สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่กรมธนารักษ์จัดสร้างขึ้นในวาระโอกาสต่างๆ ประกอบด้วย เหรียญกษาปณ์หมุนเวียน เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก เหรียญที่ระลึก และเหรียญที่ระลึกประดับแพรแถบ

และนี่ก็คือแหล่งเรียนรู้ ที่น่าสนใจ สามารถทำให้เราได้มีส่วนร่วม สนุกสนาน ในการชมพร้อมกับได้ความรู้ อีกทั้งยังเหมาะที่จะมากันทั้งครอบครัว เพราะพื้นที่ภายในบริเวณพิพิธภัณฑ์เหรียญออกแบบมาเพื่อให้ทุกคนสามารถเข้าเยี่ยมชมได้ ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุ ผู้พิการ หรือเด็ก พร้อมมีอักษรเบรลล์ บรรยายรายละเอียดของส่วนจัดแสดงให้แก่ผู้พิการทางสายตาและอำนวยความสะดวกให้นักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทศอีกด้วย

สำหรับพิพิธภัณฑ์เหรียญกษาปณานุรักษ์ ตั้งอยู่ ถนนจักรพงษ์ แขวงชนะสงคราม เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร เปิดให้บริการวันอังคาร-ศุกร์ ตั้งแต่เวลา 08.30-16.30 น. วันเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ตั้งแต่เวลา 10.00-18.00 น. (ปิดให้บริการทุกวันจันทร์ ช่วงเทศกาลปีใหม่ และเทศกาลสงกรานต์) อัตราค่าเข้าชม : บุคคลทั่วไป บัตรราคา 50 บาท เด็ก/นักเรียน อายุ 10-18 ปี บัตรราคา 20 บาท ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป และเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี เข้าชมฟรี โดยสามารถซื้อบัตรเข้าชมก่อนถึงรอบเวลาอย่างน้อย 10 นาที

อย่างไรก็ตามสำหรับผู้ที่สนใจเยี่ยมชมพิพิธพัณฑ์เหรียญ ในปัจจุบันกรมธนารักษ์ยังได้กระจายพิพิธภัณฑ์เหรียญออกเป็น 4 ภาค ไม่ว่าจะเป็นพิพิธภัณฑ์ธนารักษ์ จังหวัดเชียงใหม่, พิพิธภัณฑ์ธนารักษ์ จังหวัดสงขลา และพิพิธภัณฑ์ธนารักษ์ จังหวัดขอนแก่น นอกจากนี้ยังสามารถเยี่มชมศูนย์การเรียนรู้ที่ตั้งอยู่ในกรุงเทพฯ ทั้ง พิพิธภัณฑ์เหรียญกษาปณานุรักษ์, พิพิธบางลำพู, พิพิธภัณฑ์ชุมชนตลาดน้อย และโรงกษาปณ์ รังสิต